Oorsprong Stedelijke Erfgoedbibliotheek
Het Stadsarchief beheert sinds de 19de eeuw de indrukwekkende Stedelijke Erfgoedbibliotheek. Deze werd toen aangeduid als Stadsbibliotheek of Bibliothèque Publique. Ze ontstond in 1760 op initiatief van het stadsbestuur. Hoewel de omvang van de collectie in het begin bescheiden was en de openbaarheid beperkt, is deze collectie één van de oudste Belgische stadsbibliotheken.
Tijdens het Frans bewind (1794-1815) slaagde de stad erin haar collectie uit te breiden met delen van de bibliotheken van onder meer de Grote Raad, kardinaal d'Alsace en het Groot Seminarie. Die bibliotheken waren tijdens deze revolutionaire periode immers in beslag genomen. Vele boeken werden verkocht, naar Parijs of Brussel overgebracht of nadien teruggegeven, maar een niet onbelangrijk aantal werken bleef in stedelijk bezit.
Hoewel in omvang sterk gegroeid, kende de bibliotheek in de verdere eerste helft van de 19de eeuw een eerder sluimerend bestaan als stedelijk boekendepot. De eigenlijke bibliotheekwerking kwam pas weer op gang toen de Stadsbibliotheek in 1844 toegevoegd werd aan het Stadsarchief. De klemtoon werd toen gelegd op de algemene wetenschappelijke literatuur. In 1865 richtte de stad de Volksbibliotheek op, de latere Openbare Bibliotheek. Deze legde zich meer toe op de 'volksopvoeding', zoals dat toen heette. Sindsdien bezit de stad Mechelen twee bibliotheken met elk een eigen specifieke werking en doelgroepen.
Na de Tweede Wereldoorlog maakte de brede wetenschappelijke benadering meer plaats voor algemene en lokale geschiedenis. De benaming Stadsbibliotheek wijzigde in Historische (Bewaar)bibliotheek. Vandaag is het de Stedelijke Erfgoedbibliotheek.
Ondertussen bleef de collectie groeien. Belangrijk hierbij waren de aanwinsten van verzamelingen van bibliofielen als Armand de Perceval, Bernard en Auguste de Bruyne, Henry Cordemans de Bruyne, Willy Godenne, Willem Van Caster en Henry Joosen.
Op dit ogenblik bestaat de Stedelijke Erfgoedbibliotheek uit meer dan 33.000 titels en ze blijft verder aangroeien. Via allerhande projecten, zoals dat van Short Title Catalogus Vlaanderen, wordt er volop gewerkt aan de verdere ontsluiting ervan.
